O zgadze i niestrawności

Dyspepsja (niestrawność) - co to jest? Objawy i rodzaje

Dyspepsja to jedna z najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Sprawdź, na czym polega, jakie ma objawy oraz jak można ją leczyć.

 

Co to jest dyspepsja?

Wielu pacjentów spotkało się z terminem dyspepsja, jednakże nie każdy potrafi wytłumaczyć, co to jest. Dyspepsja to określenie wywodzące się z greckich słów: dys, czyli zły oraz peptein, czyli trawienie. W dosłownym tłumaczeniu dyspepsja oznacza więc złe trawienie, niestrawność.
Medycy tym terminem określają zespół nawracających lub przewlekłych objawów, obejmujących ból lub dyskomfort w środkowej części nadbrzusza (przy czym dyskomfort należy rozumieć jako subiektywne, przykre odczucia, które nie są odbierane jako dolegliwości bólowe).
Dyspepsja należy do najczęściej diagnozowanych schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Szacuje się, że może ona dotyczyć od 15 do nawet 25 proc. populacji ogólnej [Mach i wsp.]. Co istotne, jedynie u 20 proc. chorych objawy występują okresowo.

 

Przyczyny dyspepsji

Ze względu na przyczyny, dyspepsję można podzielić na:

• organiczną, czyli związaną z występowaniem w przewodzie pokarmowym zmian, które powodują nieprzyjemne dolegliwości dyspeptyczne (np. wrzód żołądka lub/i dwunastnicy, nowotwór przełyku lub żołądka). Niekiedy źródłem dyspepsji organicznej jest choroba układowa, metaboliczna, a także długotrwałe stosowanie niektórych leków (głównie NLPZ);
• czynnościową, w której nie stwierdza się żadnych nieprawidłowości organicznych, mimo obecności objawów. Podłożem dyspepsji czynnościowej są zaburzenia funkcji motorycznych przewodu pokarmowego, ale także zaburzenia psychospołeczne.

Niezależnie od tego, czy dyspepsja ma przyczynę organiczną czy czynnością, należy ją traktować jako jednostkę chorobową, która wiążę się z występowaniem nieprzyjemnych dla pacjenta objawów. Niekiedy dyspepsja żołądka jest mylona przez pacjentów z niestrawnością spowodowaną przejedzeniem lub spożyciem złej jakościowo żywności. Należy zaznaczyć, że przyczyną opisanej niestrawności są błędy dietetyczne, a objawy jej towarzyszące mają charakter przejściowy. W przypadku dyspepsji natomiast objawy są przewlekłe lub stale nawracają.

 

Objawy dyspepsji

Do najczęstszych objawów dyspepsji zalicza się:

• uczucie pełności w nadbrzuszu, zwłaszcza po posiłku,
• ból w nadbrzuszu,
• wzdęcia,
• nudności lub wymioty,
• uczucie wczesnej sytości
• uczucie zalegania pokarmu w żołądku,
• odbijanie,
• uczucie palenia, pieczenia w nadbrzuszu.

Co ważne, aby podejrzewać u pacjenta dyspepsję czynnościową, objawy niestrawności muszą utrzymywać się przez co najmniej 3 miesiące, a pierwsze symptomy powinny pojawić się przynajmniej 6 miesięcy przed rozpoznaniem (tzw. Kryteria Rzymskie IV, stosowane przez lekarzy w procesie diagnostycznym).

Poza wywiadem z pacjentem, podstawowym badaniem diagnostycznym jest endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Zaleca się, by w trakcie badania pobrać od pacjenta wycinek do badania w kierunku zakażenia bakterią H. pylori, które może stać za występowaniem objawów chorobowych. W diagnostyce wykonuje się też USG jamy brzusznej. Dodatkowo można wykonać także badania laboratoryjne: morfologię krwi, OB, stężenie białka C-reaktywnego, poziom glukozy na czczo, badania czynnościowe wątroby, poziom elektrolitów etc.

Aby stwierdzić dyspepsję czynnościową, wyniki badań powinny być prawidłowe. Dyspepsja organiczna natomiast będzie wiązać się z nieprawidłowymi wynikami badań i występowaniem w przewodzie pokarmowym zmian, które skutkują objawami dyspeptycznymi.

 

Leczenie dyspepsji

Jak leczyć niestrawność? Jak przebiega leczenie w zależności od rodzaju dyspepsji? Co na niestrawność warto stosować, aby złagodzić dolegliwości? To pytania najczęściej zadawane przez pacjentów. Należy podkreślić, że organiczna dyspepsja wymaga leczenia przyczynowego, skierowanego na wyeliminowanie zmian w obrębie przewodu pokarmowego. Inaczej wygląda leczenie dyspepsji czynnościowej, które skupia się na łagodzeniu objawów. Lekami często stosowanymi na niestrawność czynnościową są tzw. antagoniści receptorów histaminowych H2, których działanie skupia się na hamowaniu funkcji wydzielniczych żołądka - przede wszystkim na zmniejszeniu wydzielania kwasu solnego. Do antagonistów receptorów H2 zalicza się między innymi famotydynę. Z uwagi na niski koszt leczenia oraz bezpieczeństwo stosowania, blokery H2 są skutecznymi lekami w terapii dyspepsji czynnościowej.

Powiązane artykuły:

Co warto wiedzieć na temat niestrawności? >>
Żywność funkcjonalna – co to jest? Przykłady >>
Niestrawność w ciąży - w I, II i III trymestrze. Co stosować? >>

 

Autor: Joanna Woźniak

Konsultacja merytoryczna: lekarz gastroenterolog Ewa Walecka-Kapica

 

Bibliografia:
1. Dorota Waśko-Czopnik, Dyspepsja czynnościowa, Medycyna po Dyplomie, vol 20, nr 4, kwiecień 2011, s. 83-87.
2. Grzegorz Popczak, Agnieszka Kowal, Andrzej Prystupa, Janusz Schabowski, Jerzy Mosiewicz, Od objawów do rozpoznania dyspepsji czynnościowej, MEDYCYNA OGÓLNA, 2010, 16 (XLV), 4, s. 536-545.
3. Tomasz Mach, Małgorzata Zwolińska-Wcisło, Małgorzata Palka, Zasady postępowania w dyspepsji, chorobie wrzodowej i infekcji Helicabacter pylori, Wytyczne zalecane przez Konsultanta Krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej, Kraków 2016.
4.Witold Bartnik, Dyspepsja — co nowego na Kongresie Digestive Disease Week w Chicago w 2011 roku?, Gastroenterologia Kliniczna 2011, tom 3, nr 3, s. 99–105.