O zgadze i niestrawności

H2 blokery - czym są i jakie mają działanie?

Blokery receptora H2 to grupa leków stosowanych na dolegliwości żołądkowe, takie jak niestrawność, zgaga czy nadkwaśność. Sprawdź, na czym polega działanie H2 blokerów oraz czy można je kupić bez recepty.

Czym są blokery receptora H2?

Blokery receptora H2, nazywane także antagonistami receptora histaminowego H2 (H2RA), to grupa leków, których podstawowym zadaniem jest zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku. Pierwszym blokerem receptora H2 była cymetydyna. Substancję czynną opracowano w latach 70. XX wieku i zaczęto stosować na niestrawność oraz zgagę. Dekadę później cymetydyna została wycofana z lecznictwa z powodu działań niepożądanych. Wówczas na rynku farmaceutycznym pojawiły się blokery receptora H2 nowej generacji, które uchodzą za leki skuteczniejsze oraz bezpieczniejsze w stosowaniu od ich poprzednika. Jedynym aktualnie H2-blokerem dostępnym na rynku polskim jest famotydyna. To jeden z najnowszych H2-blokerów, wyróżniający się wysoką siłą działania i dobrym profilem bezpieczeństwa (szczególnie w zakresie niskiego ryzyka interakcji z innymi lekami) w porównaniu do antagonistów H2 wprowadzonych wcześniej.

 

Działanie H2 blokerów

Działanie H2 blokerów, jak sama nazwa wskazuje, polega na zablokowaniu receptorów histaminowych H2, które występują w komórkach okładzinowych żołądka. W ten sposób zmniejsza się ilość kwasu solnego wytwarzanego przez żołądek, co przyczynia się do złagodzenia dolegliwości żołądkowych.

Charakterystyczne pieczenie w przełyku, określane mianem zgagi, jest naturalną konsekwencją refluksu żołądkowo-przełykowego, czyli po prostu cofania się treści pokarmowej z powrotem do przełyku. Kiedy pokarm trafia do żołądka, receptory H2 na powierzchni komórek okładzinowych są pobudzane, co prowadzi do aktywacji pomp protonowych i produkcji kwasu solnego. Zakwaszenie treści żołądkowej stanowi naturalny etap trawienia pokarmów. Jeśli ta treść przedostanie się z powrotem do przełyku, będzie to skutkować zgagą, ponieważ kwas solny oraz zaktywowana pepsyna będą działać drażniąco na błonę śluzową przełyku.

Zahamowanie wydzielania kwasu solnego, będące efektem stosowania blokerów H2, przyczyni się zatem do złagodzenia zgagi u osób, którym dokucza refluks.

 

Zastosowanie H2 blokerów

Zgodnie z powyższym, blokery H2 znajdują zastosowanie w dolegliwościach związanych z refluksem żołądkowo-przełykowym. Stosuje się je na zgagę oraz na tzw. regurgitację, czyli uczucie cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku lub gardła.

Warto jednak wiedzieć, że blokery H2 powinny być stosowane przede wszystkim doraźnie. Leki te warto zalecać pacjentom z epizodycznym refluksem żołądkowo-przełykowym, wynikającym głównie ze złych nawyków dietetycznych.

Jeśli pacjent odczuwa objawy refluksu co najmniej 2 razy w tygodniu, powinien udać się do lekarza w celu wykonania badań pod kątem tzw. choroby refluksowej przełyku (GERD). W przypadku potwierdzenia takiej diagnozy, pacjent będzie wymagał wielokierunkowego i kilkutygodniowego leczenia, nie tylko farmakologicznego, ale także dietetycznego.

 

H2 blokery bez recepty

Wielu pacjentów zastanawia się, czy H2 blokery można kupić bez recepty. Warto wiedzieć, że od niedawna famotydyna w mniejszej dawce (20 mg) jest dostępna jako produkt OTC, czyli sprzedawany bez recepty.

To dobra wiadomość dla pacjentów, u których występują epizody refluksu żołądkowo-przełykowego, ponieważ blokery H2 cechują się szybkim działaniem. Na efekt terapeutyczny famotydyny czeka się około 60-90 minut [Dąbrowski]. Dodatkową zaletą preparatów famotydyny jest długotrwały, 12-godzinny wpływ na wydzielanie żołądkowe.

Jak dawkować famotydyną? Zalecana dawka, w przypadku występowania dolegliwości żołądkowych, takich jak niestrawność czy zgaga wynosi zazwyczaj 20 mg na dobę. Jeśli objawy są dokuczliwe, można zastosować kolejną dawkę wynoszącą 20 mg, jednakże w ciągu doby nie należy przekraczać dawki 40 mg. Należy pamiętać, że przed zażyciem jakiegokolwiek preparatu z famotydyną należy zapoznać się z dawkowaniem określonym przez producenta. Warto także wiedzieć, że leki zaliczane do antagonistów receptorów H2 nie powinny być stosowane przez dzieci, młodzież, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.

Co więcej, należy pamiętać, że leki z famotydyną przeznaczone do doraźnego i krótkotrwałego stosowania (nie dłużej niż 14 dni). Jeśli dolegliwości żołądkowe nie ustąpią po dwóch tygodniach, należy zgłosić się do lekarza. Źródłem dolegliwości może być GERD lub choroba organiczna przełyku.

Powiązane artykuły:

Famotydyna - lek na zgagę i niestrawność. Dostępna bez recepty >>
Kiedy zgaga jest wskazaniem do wizyty u lekarza? >>
Alginian sodu (E401) - właściwości. Czy jest szkodliwy? >>

 

Autor: Joanna Woźniak

Konsultacja merytoryczna: lekarz gastrolog Ewa Walecka-Kapica

 

Bibliografia:
1. Dąbrowski A., Nowości w dziedzinie hamowania wydzielania kwasu solnego w żołądku, Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 4, s. 127–133.
https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/106/original/Strony_od_MpD_2010_10-6.pdf?1467978625 [dostęp 30.03.2022 r.]
2. Korzonek M., Dziergas A., Kuczyńska M., Choroba refluksowa przełyku (GERD) - problem wciąż aktualny, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 5, s. 201–210.
3.Wocial T., Istotne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu choroby refluksowej przełyku, Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 3, s. 71–80.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Antagonisty_receptora_H2 [dostęp 30.03.2022 r.]