O zgadze i niestrawności

Mleko na zgagę - czy pomaga?

Mleko na zgagę to jeden z popularnych domowych sposobów na radzenie sobie z tą dolegliwością. Na czym polega jego działanie i czy rzeczywiście jest skuteczne i niweluje uczucie pieczenia?

Czy mleko pomaga na zgagę?

Piekąca zgaga to dolegliwość, która od czasu do czasu dokucza większości, nawet zdrowych, osób. Opisywana jest przez nie jako ból, kłucie lub właśnie pieczenie w okolicy przełyku lub poniżej niego, w obrębie klatki piersiowej. Niekiedy ból promieniuje w stronę pleców i określany jest jako zamostkowy, podobny do tego towarzyszącego chorobie wieńcowej i problemom sercowym.

Zgaga jest objawem refluksu żołądkowo - przełykowego, czyli cofania się treści pokarmowej z żołądka (wraz z produkowanymi w nim sokami trawiennymi) z powrotem do przełyku. Ponieważ treść wymieszana jest już z kwasami wytwarzanymi przez gruczoły żołądkowe, ma ona kwaśny smak i działa drażniąco na błonę śluzową przełyku, co powoduje uczucie nieprzyjemnego pieczenia.

Ponieważ w wielu przypadkach zgaga jest stanem fizjologicznym i nie ma podłoża chorobowego, wielu pacjentów szuka domowych sposobów na jej niwelowanie. Aby zapobiegać atakom zgagi, najważniejsze jest utrzymanie właściwej diety. Powinna być ona lekkostrawna, nie stymulująca żołądka do nadmiernej produkcji kwasu. Warto ograniczyć słodycze, potrawy smażone i ostre, a także fast foody, napoje gazowane i alkohol. Ważne są także odpowiednie nawyki żywieniowe, jak np. regularność spożywanych posiłków.

Kiedy jednak zgaga już wystąpi, niektórzy próbują zwalczać ją różnymi naturalnymi metodami, np. ziołami, migdałami, mlekiem. Czy mleko jest dobre na zgagę? Na to pytanie trudno jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Z jednej strony – wysoka zawartość w nim białka i wapnia (jedna szklanka krowiego mleka zaspokaja ponad 20 proc. dziennego zapotrzebowania ludzkiego organizmu na wapń) może neutralizować soki żołądkowe i tym samym – niwelować uczucie drażniącego przełyk pieczenia. Ponadto wapń wspiera skurcze mięśni i może wspierać pracę zwieracza dolnego przełyku, którego całkowite domykanie niweluje ryzyko cofania się treści pokarmowej z żołądka.
Neutralizująco na kwasy trawienne produkowane przez żołądek działa również białko zwierzęce zawarte w mleku. Warto jednak dodać, że mleko obniża kwasowość treści żołądka jedynie na krótki czas (ok. 20 min.), po którym dolegliwości mogą powrócić.

Z drugiej jednak strony – mleko (szczególnie pełne) jest również bogate w tłuszcze, które często są przyczyną zgagi. Pokarmy wysokotłuszczowe rozluźniają też zwieracz dolny przełyku, zwiększając ryzyko refluksu. Niektórzy pacjenci skarżą się wręcz na zgagę po mleku, dlatego metoda ta zalecana jest wyłącznie dla osób, u których refluks nie ma żadnego podłoża chorobowego, występuje sporadycznie i dość szybko ustępuje. W przeciwnym wypadku zależność mleko a zgaga może mieć negatywny charakter i wręcz pogłębić występujące objawy.

 

Ciepłe mleko na zgagę

Naturalne metody na zgagę mogą przynosić ulgę i niwelować nieprzyjemne objawy, jednak stosując je, nie można zapominać o zdrowej, zróżnicowanej i lekkostrawnej diecie. Doraźne spożywanie produktów neutralizujących soki żołądkowe, takich jak migdały, niektóre zioła, czy mleko, przy jednoczesnym jedzeniu tłustych, ciężkostrawnych potraw może okazać się zupełnie nieskuteczne.

Przewód pokarmowy, któremu codziennie dostarcza się wysokotłuszczowych produktów, nie radzi sobie z ich trawieniem, a treść zalegająca w żołądku ma tendencję do cofania się do przełyku. Dlatego dieta bogata w gotowane warzywa, lekkie zupy czy produkty pełnoziarniste wspiera hamowanie refluksu. Jedzenie takie zostaje szybko strawione przez żołądek i przesunięte dalej – do jelit, co uniemożliwia jego cofanie się.

Niektórzy pacjenci, jako domowy sposób stosują ciepłe mleko na zgagę. Czy jego temperatura rzeczywiście ma znaczenie? Jeśli mleko ma pomóc w neutralizowaniu kwasów żołądkowych wytwarzanych przez organizm w nadmiarze, nie ma większego znaczenia, czy jest ono zimne, czy ciepłe. Z pewnością podczas pieczenia powinno unikać się gorących potraw i napojów. Zbyt wysoka temperatura może przyczynić się do jeszcze większego podrażnienia błony śluzowej przełyku i tym samym spotęgować przykre objawy.

Ponieważ produktem neutralizującym soki żołądkowe i wyrównującym pH w przewodzie pokarmowym są także migdały, niektórzy zamiast mleka krowiego, wybierają na zgagę mleko migdałowe. Jego skuteczność nie jest naukowo potwierdzona, ale w przypadku lekkiej zgagi można spróbować tej metody, zanim sięgnie się po leki czy inne środki farmakologiczne.

 

Zimne mleko na zgagę

Jak już zostało wspomniane, temperatura mleka nie ma większego znaczenia na jego działanie neutralizujące kwasy produkowane przez gruczoły żołądkowe. Nieco inaczej jednak jest z samym uczuciem pieczenia w przełyku, które spowodowane jest drażniącymi właściwościami soków żołądkowych, dostających się do przełyku razem z pokarmem podczas refluksu. Podrażnienie błony śluzowej powoduje wrażenie palenia i dolegliwości bólowe, w których ulgę mogą przynieść na chwilę napoje o niskich temperaturach. Zimne mleko powoduje więc miejscowe „znieczulenie” i złagodzenie pieczenia. Jest to jednak działanie chwilowe, a po wyrównaniu temperatury przez organizm, objawy mogą powrócić. Stosując zimne mleko na zgagę, warto wybierać to o niskiej zawartości tłuszczu, by nie pogłębić trudności trawiennych.

Domowe metody na zgagę często jednak okazują się nieskuteczne. W niewystarczający sposób wyrównują pH przewodu pokarmowego, a kwaśna treść pokarmowa i tak cofa się z żołądka do przełyku. W takich sytuacjach można sięgnąć po środki farmakologiczne zawierające w swym składzie substancje neutralizujące soki żołądkowe. Zawsze przed zażyciem tego rodzaju preparatów należy skonsultować się z lekarzem lub zapoznać z zaleceniami producenta.

Warto również pamiętać, że zgagę nawracającą mimo trzymania zdrowej diety i właściwych nawyków żywieniowych, należy skonsultować z lekarzem rodzinnym lub specjalistą gastroenterologiem celem dokładnego zbadania jej przyczyn.

Powiązane artykuły:

Co robić, by skutecznie pozbyć się choroby? >>
Które potrawy najczęściej wywołują zgagę? >>
Przykładowa dieta na zgagę >>

 

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula
Konsultacja merytoryczna: gastroenterolog Ewa Walecka-Kapica

 

Bibliografia:
1. W. Kołłątaj, L. Szewczyk, Gospodarka wapniowa – rola wapnia w organizmie ludzkim, w: Endokrynologia Pediatryczna, Vol. 5/2006 Nr 1(14)
https://www.endokrynologiapediatryczna.pl/ contents/files/a_85.pdf  [29.06.2021]
2. M. Czerwionka-Szaflarska, B. Romańczuk, Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, Katedra i Klinika Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy
https://rettsyndrome.pl/wp-content/uploads/ 2014/11/reflux.pdf  [29.06.2021]
3. A. Stańczyk-Przyłuska, Jak różnicować wymioty u noworodków i niemowląt? Część II. Gastroenterologiczne i alergologiczne przyczyny wymiotów, w: Pediatria i Medycyna Rodzinna 2014, 10(1), p. 41–44
4. J. Aviv, Ukryte przyczyny refluksu i zgagi, Białystok, 2019