O zgadze i niestrawności

Niestrawność w ciąży - w I, II i III trymestrze. Co stosować?

Niestrawność w ciąży powodowana jest przez zmiany hormonalne, rozrost macicy oraz niewłaściwą dietę. Czy jest groźna? Jak można łagodzić jej objawy, takie jak ból brzucha i zgaga?

 

Objawy niestrawności w ciąży

Niestrawność w ciąży jest dolegliwością odczuwaną przez wiele przyszłych mam. Tak zwana dyspepsja definiowana jest jako ból lub dyskomfort w nadbrzuszu. Zaburzenie to ma charakter czynnościowy i związane jest z gwałtownymi procesami zachodzącymi w organizmie kobiety w tym szczególnym okresie życia. Główne objawy niestrawności, to:

• zgaga, czyli uczucie pieczenia w przełyku;
• odbijanie, kwaśny posmak i nieprzyjemny zapach z ust;
• ból brzucha w górnej jego części, tuż pod klatką piersiową, w okolicy zamostkowej;
• nudności i wymioty;
• szybkie nasycanie się;
• uczucie pełności po posiłku.

Niestrawność w ciąży, ból brzucha, zgaga, pojawić się mogą już w pierwszym trymestrze, a w kolejnych często nabierają na sile. Co jest tego przyczyną? Czy istnieje skuteczne remedium na tego typu dolegliwości?

 

Niestrawność w ciąży w 1 trymestrze

Czy na początku ciąży boli żołądek? Czy na tak wczesnym etapie może się pojawić zgaga? Tak, to możliwe już w pierwszych tygodniach po zapłodnieniu.

Ból w nadbrzuszu we wczesnej ciąży oraz towarzyszące mu uczucie palenia w przełyku najczęściej mają podłoże hormonalne. Głównym powodem dolegliwości jest zwiększenie stężenia progesteronu, a więc substancji kluczowej dla rozwoju i podtrzymania ciąży (umożliwia zagnieżdżenie się zapłodnionego jaja w śluzówce macicy, zapobiega poronieniu, reguluje skurcze macicy). W ciąży progesteron produkowany jest w dużych ilościach przez tak zwane ciałko żółte, a następnie łożysko.

Wzrost stężenia progesteronu prowadzi do rozluźnienia mięśni gładkich przewodu pokarmowego, w tym między innymi dolnego zwieracza przełyku. Jest to szczególne, czynnościowe zwężenie oddzielające żołądek od wyższych partii układu trawiennego. W normalnych warunkach zwieracz jest mocno zaciśnięty, rozwierając się tylko w momencie przełykania pokarmu i zapobiegając cofaniu zakwaszonej treści do przełyku.

Rozluźnienie tego mięśnia pod wpływem progesteronu jest główną przyczyną zgagi w I trymetrze ciąży. Jest to zjawisko naturalne i niegroźne, choć uciążliwe. Jeśli jednak zgadze towarzyszy silny, często nawracający ból brzucha, należy się skonsultować z lekarzem w celu wykluczenie przyczyn innych niż ciążowa niestrawność.

Uwaga: zgaga występuje w ciąży, ale nie jest jej specyficznym objawem. Pieczenie w przełyku może występować także w drugiej fazie cyklu miesiączkowego (również na skutek wzrostu stężenia progesteronu) albo w przebiegu choroby refluksowej.

 

Niestrawność w ciąży w 2 trymestrze

W drugim trymestrze ciąży opisane wyżej zjawisko nasila się. Wahania hormonalne są coraz silniejsze, rozluźnienie mięśni gładkich coraz częstsze. Dzięki temu spada szybkość perystaltyki, a więc przesuwania się treści pokarmowej wzdłuż przewodu pokarmowego. Może to powodować dolegliwości jelitowe, żołądkowe i przełykowe.

Ból żołądka po jedzeniu w ciąży może też mieć związek z nieodpowiednią dietą. Wraz z upływem czasu rośnie w ciąży skłonność do podjadania. Szkodliwa jest zarówno nieregularność posiłków, jak też ich skład – często są to duże ilości słodyczy, słonych przekąsek, czy owoców, które w tym akurat przypadku nie zawsze są wskazane (więcej na temat tego, czego nie powinno się jeść, w dalszej części artykułu).

 

Niestrawność w ciąży w 3 trymestrze

Odpowiedź na pytanie, dlaczego w ciąży boli żołądek, może mieć też związek ze zmianą wielkości i położenia organów wewnętrznych. Największe znaczenie ma w tym kontekście stopniowe rozciąganie się macicy, wewnątrz której dojrzewa płód.

Częściowo w drugim, a z całą mocą w trzecim trymetrze, narząd ten – z każdym tygodniem coraz większy – zaczyna uciskać sąsiednie struktury, w tym jelita i żołądek. Stają się one coraz bardziej ściśnięte, co może powodować dolegliwości bólowe oraz nieprawidłowe funkcjonowanie. Tego typu objawy nie są groźne. Należy jednak zwracać uwagę na symptomy takie, jak zaparcia, biegunki, krwawienia, stany podgorączkowe i gorączka, które najprawdopodobniej mają przyczynę inną, aniżeli niestrawność, dlatego wymagają pilnej konsultacji lekarskiej.

 

Co na niestrawność w ciąży?

Jak leczyć niestrawność w ciąży? Co brać na ból żołądka w tym okresie? Ratunkiem są wyroby medyczne i leki zobojętniające, dostępne w aptekach i w sklepach bez recepty, zmniejszające dolegliwości żołądkowo-przełykowe. Jeśli lekarz nie widzi szczególnych przeciwwskazań, mogą one być używane przez kobiety ciężarne – są całkowicie bezpieczne dla mam i ich potomstwa. Tego typu środki farmakologiczne ograniczają liczbę oraz uciążliwość epizodów niestrawności i zgagi.

Jak działają?

• Zobojętniają kwaśną treść żołądkową.
• Powlekają śluzówkę przełyku, tworząc skuteczną warstwę ochronną.
• Preparaty z alginanami tworzą warstwę ochronną na śluzówce żołądka oraz barierę na powierzchni soku żołądkowego, zmniejszając liczbę epizodów refluksu.

Wspomagająco można też stosować napary z rumianku, mniszka lekarskiego czy imbiru. Niezwykle istotna jest też właściwa dieta. Jak radzą eksperci Instytutu Matki i Dziecka (ImiD), odczuwając objawy niestrawności i zgagi w tym szczególnym okresie życia:

• ogranicz spożycie owoców zawierających duże ilości kwasów organicznych, takich jak pomarańcze, grapefruity, cytryny, a także niektórych warzyw (zwłaszcza pora i ostrej papryki) oraz octu;
• stosuj dietę bezsolną, zwłaszcza w ostatnim okresie ciąży. Uważaj na takie potrawy, jak rosół, mięso, wędliny i ryby – mogą zawierać dużo soli;
• całkowicie usuń z diety chleb razowy na zakwasie, ogórki i kapustę kiszoną, sos pomidorowy, sosy tłuste, zasmażki, słodycze, kawę;
• bezwzględnie unikaj potraw smażonych, tłustych i wysoko przetworzonych. Szkodliwe są różnego typu rodzaju fast foody, przekąski, dania gotowe;
• zastąp chleb razowy pieczywem graham lub mieszanym drożdżowym;
• pij mleko i jego naturalne przetwory, chyba że masz stwierdzoną alergię lub nietolerancję pokarmową. Jak podkreśla ImiD, mitem jest twierdzenie, iż spożywanie mleka przez ciężarną może się przyczyniać do wystąpienia alergii u dziecka;
• pij dużo wody między posiłkami, ale nie w czasie jedzenia.

Ważne jest, by spożywać niewielkie porcje, ale w regularnych odstępach, co 2-3 godziny. Nie należy się przejadać. Niewskazane jest jedzenie wieczorem. Należy też pamiętać o najlepszej pozycji do spania – głowa powinna się znajdować wyżej, niż reszta ciała. Należy też zrezygnować ze zbyt obcisłych ubrań, uciskających jamę brzuszną.

Powiązane artykuły:

Dyspepsja (niestrawność) - co to jest? Objawy i rodzaje >>
Co warto wiedzieć na temat niestrawności? >>
Dieta lekkostrawna - co jeść? Przepisy na dania lekkostrawne >>

 

Autor: Piotr Brzózka
Konsultacja merytoryczna: lekarz gastrolog Ewa Walecka-Kapica

 

Źródła:
1. Zgaga w ciąży - jak złagodzić uciążliwe pieczenie?, Polski Bank Komórek Macierzystych, https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/zgaga-w-ciazy-jak-zlagodzic-uciazliwe-pieczenie, data dostępu: 28.03.2021.
2. Dorota Waśko-Czopnik, Dyspepsja czynnościowa, Medycyna po Dyplomie 2011(20); 4(181).
3. Witold Bartnik, Dyspepsja — co nowego na Kongresie Digestive Disease Week w Chicago w 2011 roku?, Gastroenterologia Kliniczna 2011, tom 3, nr 3.