O zgadze
i niestrawności

Uczucie pełności – co oznacza i jak zlikwidować?

Uczucie pełności w brzuchu może pojawiać się zarówno po posiłku, jak i na czczo. Często przyczynia się do dyskomfortu i nieprzyjemnego rozpierania. Jak sobie z nim radzić i co może być przyczyną dolegliwości?

Uczucie pełności w brzuchu może pojawiać się zarówno po posiłku, jak i na czczo. Często przyczynia się do dyskomfortu i nieprzyjemnego rozpierania. Jak sobie z nim radzić i co może być przyczyną dolegliwości?

 

Uczucie pełności w brzuchu

Przewód pokarmowy – poprzez dostarczane mu pożywienie – narażony jest na ciągły kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, a co za tym idzie – także na różnego rodzaju dolegliwości. Jedną z nich, znaną większości pacjentów, jest uczucie pełności w żołądku.

Dyskomfort ten bywa opisywany jako ucisk, rozpieranie ścian jamy brzusznej i wrażenie zwiększającej się objętości brzucha. Niekiedy uczuciu temu towarzyszy faktycznie wzdęcie brzucha i „wypchnięcie” jego ścian ku przodowi.

Co jest odpowiedzialne za tego rodzaju dolegliwości? W większości przypadków uczucie pełności związane jest z niestrawnością (nazywaną również dyspepsją).

Niestrawność ma dwojakie podłoże:

• chorobowe (tzw. dyspepsja organiczna), czyli różnego rodzaju stany zapalne przewodu pokarmowego i inne schorzenia,
• nie chorobowe (tzw. dyspepsja czynnościowa), która zdarza się znacznie częściej.

Niestrawność czynnościowa przeważnie spowodowana jest niewłaściwą dietą, choć mogą ją wywoływać również inne czynniki, takie jak brak aktywności fizycznej czy zażywanie niektórych leków.

 Uczucie pełności w brzuchu spowodowane czynnikami nie chorobowymi zwykle ustępuje samoistnie w dość krótkim czasie. Jeśli jednak objawy utrzymują się lub nasilają, konieczna jest wizyta u lekarza i przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki.

 

Uczucie pełności na czczo i po jedzeniu

Uczucie pełności pojawia się najczęściej po jedzeniu, niekiedy jednak nawet po małym posiłku mogą wystąpić opisywane dolegliwości. Nie zawsze bowiem ilość spożywanego jedzenia ma wyłączny wpływ na pracę układu pokarmowego. Istotną rolę odgrywa również to, jak przewód pokarmowy radzi sobie z trawieniem konkretnych substancji.

U osób o obniżonej tolerancji laktozy uczucie pełności może wystąpić po kawie z mlekiem, u gorzej tolerujących gluten – po kromce pszennego chleba itd. Przyczyną niestrawności bywają często ciężkie pokarmy – tłuste mięso, potrawy smażone na głębokim tłuszczu, żywność przetworzona. Żołądek i jelita kiepsko radzą sobie z ich trawieniem i wówczas treść pokarmowa przez długi czas gromadzi się i zalega w przewodzie pokarmowym, dając uczucie pełności.

Na czczo dolegliwości tego typu zdarzają się rzadziej, jednak również występować mogą z powodu niewłaściwego odżywiania. Często są wynikiem nocnego podjadania lub spożywania ciężkostrawnych i zbyt obfitych kolacji. Należy pamiętać, że w trakcie snu wszelkie procesy fizjologiczne zachodzące w ludzkim organizmie spowalniają i są nieco „wyciszone”. Spowolnieniu ulegają również procesy trawienne, dlatego objadanie się na krótko przed pójściem spać skutkuje uczuciem pełności rano, po przebudzeniu.

Warto również wiedzieć, że niewłaściwa dieta nie jest jedynym powodem wrażenia wzdętego brzucha. Objawy takie mogą być także spowodowane czynnikami psychicznymi i wówczas pojawiają się

niezależnie od ilości i rodzaju zjadanych posiłków. Silny lub długotrwały stres oraz nagromadzenie innych negatywnych emocji często przyczyniają się do występowania objawów żołądkowo-jelitowych, a ściskanie w brzuchu i uczucie pełności są jednym z nich.

W sytuacjach napięcia emocjonalnego można nie jeść przez wiele godzin, a mimo to mieć wrażenie przepełnionego brzucha.

 

Jak zlikwidować uczucie pełności?

Ponieważ jednak za uczucie pełności w zdecydowanej większości przypadków odpowiedzialna jest dieta, ryzyko wystąpienia dolegliwości można zminimalizować odpowiednim odżywianiem.

Najważniejsze jest wybieranie produktów lekkostrawnych i wdrożenie właściwych nawyków żywieniowych:

• jedzenie regularnie, o stałych porach,
• dzielenie pożywienia na mniejsze porcje i częstsze ich zjadanie,
• codzienne wypijanie dużych ilości płynów rozrzedzających treść pokarmową i ułatwiających jej trawienie,
• rezygnowanie z późnego spożywanie obfitych kolacji.

Co jeść, kiedy uczucie pełności daje się we znaki? Warto wówczas zwiększyć spożycie produktów bogatych w błonnik wspomagający trawienie. Najważniejszymi są produkty zbożowe (głównie kasza jęczmienna, kasza gryczana, ryż brązowy, otręby, pieczywo i inne produkty pełnoziarniste) oraz niektóre warzywa i owoce (nasiona roślin strączkowych, maliny, porzeczki, jagody, jeżyny itd.).

Naturalną substancją o skutecznym działaniu na procesy trawienne jest siemię lniane, które nie tylko zawiera spore ilości błonnika, ale dzięki swej konsystencji poprawia pasaż pożywienia przez przewód pokarmowy, skutecznie walcząc z niestrawnością.

Co na uczucie pełności zastosować, kiedy jednak zdarzy się zbyt obfity obiad, późna kolacja czy ciężkostrawny fast-food zjedzony w podróży? W aptekach dostępne są bez recepty (OTC) środki pomagające w niestrawności, np. na bazie famotydyny. Substancja ta hamuje łączenie histaminy z receptorami histaminowymi, dzięki czemu spowolniona zostaje produkcja kwasu solnego – zarówno podstawowa, jak i poposiłkowa.

Famotydynę stosuje się w objawowym leczeniu dolegliwości żołądkowych, niezwiązanych z chorobami układu pokarmowego, czyli np. przy niestrawności czynnościowej. Przeznaczona jest do przyjmowania krótkotrwałego, przy objawach występujących sporadycznie.

Jeśli dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas lub nasilają, mimo zastosowania środka, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem celem weryfikacji diagnozy. Substancje takie, jak famotydyna zwykle dostępne są w wygodnej do stosowania postaci tabletek, tabletek do ssania lub mleczka do picia.

Dwie ostatnie formy działają szybko, ponieważ ich rozkład rozpoczyna się już w jamie ustnej. Należy pamiętać, że tego rodzaju leki OTC są przeznaczone do stosowania doraźnego. Gdy problemy mają podłoże chorobowe, ich przyjmowanie nie może zastąpić specjalistycznej terapii.

Powiązane artykuły:

Dyspepsja (niestrawność) - co to jest? Objawy i rodzaje >>
Budowa układu pokarmowego - funkcje i schemat >>
Dieta lekkostrawna - co jeść? Przepisy na dania lekkostrawne >>

 

Autor tekstu: Justyna Gabrysiak-Kula
Konsultacja merytoryczna: lekarz gastroenterolog Ewa Walecka-Kapica

Źródła: 
1. A. Gąsiorowska i inni, Postępowanie u pacjentów z objawami choroby refluksowej przełyku – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, w: Lekarz POZ, 3–4/2019
2. M. Banks, Choroba refluksowa przełyku: najnowsze badania i postępowanie, Medycyna po dyplomie, vol. 19, nr 10, październik 2010, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/106/original/Strony_od_MpD_2010_10-6.pdf?1467978625 [24.08.2023]
3. J. Aviv, S. K. Aviv, Wylecz refluks i zgagę prawidłową dietą, Białystok, 2020
4. M. Śmiechowska, M. Cugowska, Rola żywności i żywienia w chorobie refluksowej, w: Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLIV, 2011, 3, str. 298-304 https://ptfarm.pl/pub/File/bromatologia_2011/3/298-304.pdf [24.08.2023]
5. K. Marlicz, K. Fyderek, Dyspepsja, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/50640,dyspepsja [24.08.2023]
6. K. Denys, A. Orzechowska, P. Gałecki, Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu pokarmowego, Medycyna po Dyplomie https://www.researchgate.net/profile/Agata-Orzechowska/publication/283343970_Kiedy_podejrzewac_podloze_psychiczne_w_zaburzeniach_ukladu_pokarmowego/links/5640b19008aec448fa5ff9f3/Kiedy-podejrzewac-podloze-psychiczne-w-zaburzeniach-ukladu-pokarmowego.pdf [24.08.2023]
7. Chpl: Famotydyna